Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος...

Ὁ ὀρθόδοξος μοναχός ἔχει νά ἐπιτελέση στήν γῆ μία ὑψηλή πνευματική ἀποστολή. Ἀποτελεῖ τό καύχημα καί τήν δόξα τῆς Ἐκκλησίας, χάρις στούς ἀσκητικούς του ἀγῶνες διά τῶν ὁποίων ἀγωνίζεται νά φθάση τήν ἀσώματη πολιτεία τῶν Ἀγγέλων. Γι᾿ αὐτό καί ἡ ζωή τοῦ μοναχοῦ λέγεται ἀγγελική, ἡ πολιτεία του ἰσάγγελη, τό μοναχικό του Σχῆμα Ἀγγελικό καί ἡ διακονία του ὅμοια μέ τήν διακονία τῶν Ἀσωμάτων Τάξεων: Ἡ ἀένναη δοξολογία τοῦ Θεοῦ καί ἡ ὑπακοή στά θεῖα προστάγματά Του. Ἡ πολιτεία του ἐξυφαίνεται ἐπί τῆς γῆς, ἀλλά ἔχει τάξιν ἐπουρανίων πραγμάτων.

Ἡ πολιτεία τοῦ μοναχοῦ δέν ὁμοιάζει καθόλου μέ τήν πολιτεία τοῦ ἐν τῶ κόσμῳ  Χριστιανοῦ. Μάλιστα οἱ κοσμικές ἐπιδιώξεις καί ἐπιτυχίες  του ἀποτελοῦν ἐμπόδια γιά τόν μοναχό στήν ἐξάσκησι τῶν μοναχικῶν του ἀρετῶν καί τήν κοινωνία του μέ τήν Ἁγία Τριάδα. Γιά παράδειγμα ἡ ἀπόκτησις πλούτου γιά τόν κοσμικό ἄνθρωπο εἶναι βασική του ἐπιδίωξις, ἡ ὁποία ἐνίοτε λαμβάνει πρωτεύουσα θέσι στά ἀνθρώπινα ἐνδιαφέροντά του, ἐνῶ γιά τόν μοναχό ἡ σχέσις μέ τό χρῆμα εἶναι ὀλέθρια ἀπασχόλησις, διότι τόν προσηλώνει στά ἐπίγεια, τόν ἑλκύει πρός τήν ἀπόλαυσιν κοσμικῶν ἡδονῶν καί τόν κάνει αὐτάρκη, πλεονέκτη καί αἰχμάλωτον ματαίων ἐνασχολήσεων.
Ἡ ἀπόκτησις κοσμικῆς δόξης καί περηφάνειας γιά μέν τόν κοσμικό Χριστιανό εἶναι θαυμαστή ἐπιτυχία καί καταξίωσίς του, γιά δέ τόν μοναχό εἶναι ἐπαναφορά του στό κόσμο, ἄν καί ζῆ στό μοναστήρι ἤ στό ἡσυχαστήριό του, μέ μόνη διαφορά τήν μοναχική του ἀμφίεσι. Δηλαδή, ὁ μοναχός πού δέν ἔβαλε στόχο νά ἀπαλλαγῆ ἀπό τίς κοσμικές μέριμνες, ἀλλά ἀφήνει τόν ἑαυτό του νά κυριεύεται καί νά σύρεται ἐδῶ καί ἐκεῖ μέ τίς κοσμικές συνήθειες, σημαίνει ὅτι οὐδέποτε θά γίνη μοναχός, καί μάλιστα θεοειδής καί θεωμένος.
Στά τελευταία χρόνια, ὅπου οἱ ἐπιτεύξεις τῆς τεχνολογίας καί τοῦ πολιτισμοῦ ἔφθασαν σέ δυσθεώρητα ὕψη, ἔχουν ἐπηρεάσει ἀρκετά καί τήν ζωή τοῦ συγχρόνου μοναχοῦ. Μᾶλλον θά ἔλεγα ὅτι ἔχουν διαβρώσει τήν ἠθικοπνευματική του ὑπόστασι, πρίν ἀκόμη ἔλθη γιά μοναχός στό μοναστήρι. Ἔτσι, ὄντας ἀπό τόν κόσμο τραυματισμένος καί  ἀπό τίς βολίδες τοῦ νοητοῦ ἐχθροῦ "μπαρουτοκαπνισμένος", ἔρχεται στό μοναστήρι ἤ σέ κάποια ἐρημιά γιά νά ἀρχίση γενικές ἐπισκευές.
Ἀλλά γνωρίζουμε τά "στραπατσαρισμένα" μετά ἀπό μετωπικές συγκρούσεις αὐτοκίνητα, τί εἴδους ἐπισκευές χρειάζονται καί ἐνίοτε ἀλλαγές ὁλοκλήρου τοῦ συστήματος τῆς λειτουργίας τους. Οἱ πνευματικές ἐπισκευές γιά ἕνα μοναχό δέν εἶναι καθόλου μία ἀλλαγή ἐξαρτημάτων. Δέν εἶναι μία εὔκολη καί ἡμερήσια ὑπόθεσις, ἀλλά μία πολυχρόνια ἀγωνιστική πορεία, ἡ ὁποία ἐνίοτε ἀγγίζει μέχρι τόν θάνατο, χωρίς ἀκόμη νά ἔχη ἐπέλθη ἡ πλήρης ἁρμονία τοῦ ἐσωτερικοῦ του κόσμου καί ἡ συμφιλίωσίς του μέ τόν Θεό, τόν συνάνθρωπο καί τόν ἑαυτό του.
Βασικοί στῦλοι ἐπάνω στούς ὁποίους θά ἠμπορέση ὁ νέος μοναχός νά στηριχθῆ γιά νά μή καταποντισθῆ στό λιμάνι εἶναι, κατά τήν σοφία τῶν παλαιῶν Γεροντάδων τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἡ ἀδιάκριτη ὑπακοή στόν Γέροντα καί ἡ καθαρά ἐξομολόγησις. Μέ τήν ὑπακοή κόβει τούς βλαστούς τῶν ἐγωϊστικῶν του θελημάτων, τά ὁποῖα φέρουν μέσα τους δαιμονική ἐπήρεια καί μέ τήν ἐξομολόγησι σκορπίζει τίς πλεκτάνες τοῦ σατανᾶ καί λαμβάνει τήν ἄφεσι τῶν ἁμαρτιῶν του.
Ὑπάρχουν ὅμως περιπτώσεις μοναχῶν οἱ ὁποῖοι ἐναυάγησαν ἀπό τά πρῶτα κιόλας βήματα τῆς μοναχικῆς τους πορείας. Πρίν εἰσέλθουν στίς τάξεις τοῦ μοναχισμοῦ, ἠσθάνοντο ἀπέραντη γοητεία βλέποντες ἐξωτερικά τήν τάξι τῶν Ἀκολουθιῶν τήν λιγυρόκορμη ἐμφάνισι τῶν μοναχῶν, τήν ἐκκωφαντική ἡσυχία τοῦ τόπου, τήν ἀπόκοσμη ἀφοσίωσί τους στόν κανόνα τῆς προσευχῆς καί τῆς μονώσεώς τους. Μπαίνοντας ὅμως μέσα στά νερά αὐτῆς τῆς πνευματικῆς κολυμβήθρας, κατάλαβαν ὅτι εἶναι πολύ δύσκολη ἡ κολύμβησις. Τά σωσίβια πού τούς προσφέρονται τά θεωροῦν περιττά καί πιστεύουν ὅτι θά φθάσουν ἐν ριπῆ ὀφθαλμοῦ στήν ἀπέναντι ὄχθη, στό ἀκύμαντο λιμάνι τῆς ἀπαθείας καί τῆς θεωρίας τοῦ ἀκτίστου φωτός μόνο μέ τό ἰσχυρό καί ἀνυπότακτο θέλημά τους. Ἔτσι τούς ἐδίδαξε ὁ κόσμος ὅτι τά πάντα κατακτῶνται μέ τό "΄εγώ" τοῦ ἀνθρώπου. Γι᾿ αὐτό καί ὁ πολιτισμός μας εἶναι ἀνθρωποκεντρικός, διότι ἐκθειάζει τίς ἀλλοπρόσαλλες καί ἀντιφατικές δυνάμεις τοῦ ἀνθρώπου καί τίς ἀπομακρύνει ἀπό τόν Παντοδύναμο Χριστό, ὁ Ὁποῖος μᾶς εἶπε ὅτι: "Χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν".
Ἀπ᾿ἐδῶ λοιπόν ἀρχίζει τό δρᾶμα τοῦ θεληματάρη  μοναχοῦ. Καί ἀπ᾿ἐδῶ θά καταλάβη ὁ ἀναγνώστης τήν ἔννοια τοῦ τίτλου: "Ἡ αὐτοκτονία τοῦ μοναχοῦ".
Εἶναι βέβαια παράξενος καί δυσνόητος ὁ τίτλος, ἀλλά γρήγορα θά γίνη κατανοητός. Ἡ σωματική αὐτοκτονία εἶναι, ὡς γνωστόν, ἡ βίαιη ἀφαίρεσις τῆς ζωῆς μας, τῆς ὁποία ὅμως Κύριος ζωῆς καί θανάτου εἶναι ὁ Χριστός μας. Ὁ αὐτόχειρας δείχνει μέ τήν πράξι του αὐτή ὅτι δέν ἔχει οὔτε Θεό, οὔτε προορισμό. Ἡ ζωή του γίνεται μαρτυρική διότι δέν γνώρισε τό ὄντως ἀγαθόν, πού ταυτίζεται μέ τόν χορηγόν τῆς ζωῆς μας, τόν Χριστόν. Ἀποβάλλει λοιπόν, τόν ἑαυτό του ἀπό τό σύνολον τῶν ἀνθρώπων, διότι δέν εἶδε στούς ἀνθρώπους τόν Χριστόν ἀλλά μόνο τόν διάβολον, τόν ὁποῖον πρωτύτερα φιλοξενοῦσε μέσα στήν κάμαρα τῆς ψυχῆς του. Ἡ αὐτοκτονία λοιπόν εἶναι ἀποτρόπαιη καί βλάσφημος πρᾶξις χωρισμοῦ ἀπό τόν Θεό, τόν πλησίον καί ἀπό τόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο πού τήν διαπράττει.
    Στήν πλαίσια τῆς μοναχικῆ ζωῆς ἡ αὐτοκτονία ἑνός μοναχοῦ δέν εἶναι βέβαια ἀφαίρεσις τῆς ζωῆς του, ἀλλά ἀπομάκρυνσις καί ἐδῶ ἀπό τόν Θεό, τόν πλησίον καί τόν ἴδιο τόν μοναχό. Καί πῶς φθάνει κανείς σ᾿ αὐτήν τήν καταδικαστική γιά τόν ἑαυτό του πρᾶξι; Ὅταν διαρρήξη τόν δεσμό πού τόν συγκρατεῖ μέ τόν Γέροντά του, πού εἶναι ὁ αἰώνιος νόμος τῆς ἐν Χριστῶ ὑπακοῆς καί ἐξομολογήσεως. Στόν κόσμο παρόμοιες πράξεις ταυτίζονται μέ τήν λέξι "ἀντάρτικο", πού σημαίνει τό ἴδιο πρᾶγμα, δηλαδή ἐπανάστασις, δυναμική ἀντίδρασις, ἀποχώρησις ἀπό τόν στίβο κι ἀπό τόν στόχο. Ἡ περίπτωσίς του μᾶς θυμίζει τόν νεώτερο γυιό τῆς Παραβολῆς τοῦ ἀσώτου, ὁ ὁποῖος ἐπῆρε "τό ἐπιβάλλον μέρος τῆς οὐσίας καί ἔφυγε εἰς χώραν μακράν...".
Αὐτό κάνει καί ὁ ἀσυμβίβαστος μέ τήν ὑπακοή πρός τόν Γέροντά του μοναχός. Σηκώνει ἐπάνω του αὐτό πού τοῦ ἀνήκει, δηλαδή τήν παράλογη ἐπιθυμία ἀγάπης τοῦ θελήματός του  καί φεύγει νά ζήση μόνος του, χωρίς περιορισμούς στίς ἀπαιτήσεις του, χωρίς ἀφεντικό νά τόν ὁρίζει καί τόν κατευθύνη. Ὁ ἐπαναστάτης μοναχός συμβουλεύεται πλέον τόν λογισμό του, τόν ὁποῖον δικαιολογεῖ πάντοτε μέ τόν ραντισμό τῆς ἑξῆς φράσεως:  "Ἔφυγα μέ τήν εὐλογία τοῦ Γέροντά μου". Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι δέν τοῦ ἔδωσε εὐλογία ὁ Γέροντάς του, ἀλλά τήν ὑπέκλεψε βιαίως. Στήν συνέχεια μονολογεῖ λέγοντας: "Δέν ἠμποροῦμε ὅλοι νά ζήσουμε στό Κοινόβιο...Λές καί στό Κοινόβιο ἀπαγορεύεται ἡ οἰκονομία τῶν ἀσθενῶν καί ἀδυνάτων μοναχῶν. Καί εἶναι γνωστή καί ἐδῶ ἡ θυμοσοφία τῶν ἁγιορειτῶν Γεροντάδων, ὅτι μέσα στό κοινόβιό του εἶχε ἕνα Γέροντα ὁ φυγάς μοναχός τώρα ἔχει δέκα γεροντάδες, στούς ὁποίους ὑποτάσσεται μέ χαρά καί μέ αὐτοθυσία !
Καί τώρα θά μέ ρωτήσετε: Ποιοί εἶναι αὐτοί οἱ Γεροντάδες;  Καινούργιοι γεροντάδες του εἶναι ὅλα τά διακονήματά του, στά ὁποῖα θέλει δέν θέλει τώρα ὑποτάσσεται σ᾿ αὐτά γιά νά ἠμπορέση νά ἐπιβιώση πλέον σάν κελλιώτης. Κι αὐτά εἶναι: Τό ἐργόχειρό του γιά τήν ἀπόκτησι χρημάτων, περιουσίας, σπιτικοῦ ἐξοπλισμοῦ κλπ. Εἶναι τό διακόνημα ὑποδοχῆς καί φιλοξενίας τῶν φίλων, συγγενῶν καί λοιπῶν ἐπισκεπτῶν. Εἶναι ἡ μέριμνα γιά τήν καλλιέργεια τῶν κήπων, ἡ φροντίδα παρασκευῆς φαγητῶν, ἡ περιποίησις τῶν ζώων ἤ ἡ συντήρησις τοῦ αὐτοκινήτου (ἐάν ὑπάρχουν), οἱ ἀτέλειωτες ἐπισκευές τοῦ Κελλίου του, ἡ ἀναζήτησις χρημάτων γιά κάλυψι βιαστικῶν ὑποθέσεών του, τά πολυήμερα ταξίδια στόν κόσμο γιά τήν πώλησι τοῦ ἐργοχείρου καί τήν ἀγορά ἀγαθῶν καί πρῶτων ὑλῶν γιά τό διακόνημα. Καί ἄλλοι πολλοί γεροντάδες, οἱ ὁποῖοι ὅλοι ζητοῦν τήν ὑπακοή καί τήν συνέπεια. Στό τέλος θά ἐμφανισθῆ σκυθρωπός καί ὁ γέροντας τῶν Ἀκολουθιῶν νά ζητήση τήν ὑπακοή του. Σ᾿ αὐτόν ὁ μοναχός δέν ἔχει πολύν χρόνον νά δαπανήση, διότι τόν πνίγουν οἱ ὑπακοές καί ἀπαιτήσεις ἄλλων γεροντάδων. Ἀλλά γιά νά κλείση τό στόμα κι αὐτοῦ τοῦ γέροντα, μπαίνει στό ἐκκλησάκι του ἤ ἀπό τό δωματιό του καί διαβάζει ἐν συντομία μερικές εὐχές γιά νά ἀναπαύση τόν λογισμό του ὅτι ἐπετέλεσε καί τήν πρωϊνή ἤ τήν βραδυνή Ἀκολουθία του.
Ἀλλιῶς βέβαια ἔχουν τά πράγματα ὅταν ὁ μοναχός πάρη τήν εὐλογία τοῦ Γέροντά του μέ σκοπό νά ἀσκηθῆ σέ μεγαλύτερες βαθμίδες καί νά ἀποκτήση πλουσιώτερα τήν Θεία Χάρι. Τέτοια εὐλογία ὅμως εἶναι σπάνιο φαινόμενο στήν ἐποχή μας. Ὅταν κάποτε ἐζήτησα ἀπό κάποιον θεοφόρο Γέροντα καί Καθηγούμενο Ἱερᾶς Μονῆς, ἐάν ἔχω τήν εὐλογία του νά ἐξέλθω εἰς τά ὅρια τῆς Μονῆς μου γιά μιά ὑψηλότερη ἡσυχαστική ζωή, ἐκεῖνος μέ ρώτησε:
-΅Εχεις δάκρυα μετανοίας καθημερινά; Τοῦ ἀπήντησα:
-Ὄχι.
-Τότε νά μή φύγης ἀπό τό Κοινόβιο, διότι θά σέ πολεμήση ὁ λογισμός τῆς κενοδοξίας.
Ἄλλοτε μετέβην σέ κάποια Ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί συνωμίλησα μέ κάποιον μοναχόν, ὁ ὁποῖος, ὅπως μοῦ εἶπε, ὑπέκλεψε βιαίως τήν εὐλογία τοῦ Γέροντά του καί βρέθηκε ξαφνικά ἀσκητής. Εἶχε μετανοήσει πικρά διότι ἐξῆλθε τῆς κοινοβιακῆς ζωῆς καί θά ἐπέστρεφε πάλι, ἐάν δέν τόν εἶχε δεμένον τό Κελλί του, γιά τήν ἐπισκευή τοῦ ὁποίου εἶχε δαπανήσει ἄφθονα χρήματα.
Ἄλλοτε πάλι βρέθηκα γιά λόγους ὑπακοῆς στήν Δάφνη δύο φορές σέ διάστημα δύο ἑβδομάδων. Καί στίς δύο φορές ἐξήρχετο ἀπό τό καράβι ἕνας μοναχός. Φαινόταν ἀπό τήν ἐνδυμασία του καί τούς ντορβάδες του ὅτι κατοικοῦσε σέ κάποια Σκήτη. Ὅταν κάθησε κουρασμένος σ᾿ἕνα πεζούλι τῆς Δάφνης, μόλις ἐπιστρέψας ἀπό τόν κόσμο τόν πλησίασα. Συνωμίλησα ἀρκετά μαζί του. Μεταξύ μας διαμείφθηκε ὁ παρακάτω διάλογος:
-Πάτερ, φαίνεσθε κουρασμένος. Εἴσασταν ἡμέρες στόν κόσμο;
-Ναί, μία ἑβδομάδα.
-Πόσο κουράζεσθε ἐσεῖς οἱ Κελλιῶτες γιά τήν ἀντιμετώπισι τῶν πολλαπλῶν σας προβλημάτων!
.....................
Σᾶς καταλαβαίνω διότι σᾶς εἶχα ἰδῆ καί πρίν ἀπό δύο ἑβδομάδες νά ἔρχεσθε πάλι ἀπό τόν κόσμο.
Πηγαίνω νά πωλήσω τό ἐργόχειρό μου καί πραγματικά μέ τρώγει ὁ κόσμος.
-Καί πῶς, μετά ἀπ᾿ αὐτές τίς συχνές ἐξόδους στόν κόσμο, ἠμπορεῖτε, Πάτερ, νά συγκεντρώνεσθε στήν προσευχή καί στήν μοναχική σας Ἀκολουθία στό Κελλί σας;
-Τί νᾶς σοῦ εἰπῶ, Πάτερ μου, κάθε φορά πού φθάνω στήν πόρτα τοῦ Κελλιοῦ μου μία ἄλλη δύναμις μέ σπρώχνει νά φύγω καί πάλι. Γι᾿ αὐτό καί βρίσκομαι συχνά στούς δρόμους.
Ἔφυγα συλλογισμένος....
Ξεκινᾶμε ὅλοι μας, ἐγκαταλείποντες τά ἐγκόσμια μ᾿ ἕνα νεανικό ἐνθουσιασμό μέχρι τά Ἰμαλάϊα. Ἐδῶ ὅμως, μετά τά πρῶτα ὑψοποιά σκιρτήματα τῆς Θείας Χάριτος, οἱ περισσότεροι ὑφιστάμεθα πνευματικούς ἐσωτερικούς κραδασμούς. Ἡ πρώτη Χάρις φυγαδεύεται, Ὁ Κανόνας τῆς προσευχῆς συνοδεύεται ἀπό ὀκνηρίαν καί ἀδιαφορίαν. Οἱ ἀπαιτήσεις τῆς γαστρός γίνονται παράλογες, ἡ φοίτησις στίς καθημερινές Ἀκολουθίες γίνεται ἀραιά καί ἐνίοτε περιορίζεται τό Σαββατοκύριακο, ἡ συχνή θεία Κοινωνία γίνεται σέ μερικούς μία εὐσεβής συνήθεια, ἐνῶ ἡ νηστεία συνεχῶς περικόπτεται διά λόγους σωματικῆς καχεξίας, ἀσθενειῶν, ὑπερκοπώσεως καί ἄλλων αἰτιῶν, πού ἐμφανίζονται μπροστά μας καί ἀπαιτοῦν κατάλυσιν, διά νά μή ἐπέλθη φοβερά ἐξάντλησις καί ἄδοξος πτῶσις στό πεδίον τῆς μάχης......
    Ἔχει δοθῆ ἡ ἀντίληψις ὅτι μοναχός εἶναι ἐκεῖνος πού ζῆ μόνος του. Τακτοποιεῖ μέ προσωπικές του φροντίδες καί ἀποφάσεις τά τῆς ζωῆς του. Δέν θέλει νά  ἔχη Γέροντα στό κεφάλι του, ὥστε νά χρησιμοποιῆ ἐλεύθερα τόν χρόνον του σύμφωνα μέ τό θέλημά του. Ταυτόχρονα διά νά ἀναπαύση τόν λογισμό του ἔχει καί κάποιον, πού τόν ὀνομάζει Γέροντα καί τόν ἐπισκέπτεται, ὅταν πρόκειται νά ἐξομολογηθῆ καί νά κοινωνήση. Ἀλλά σέ τί διαφέρει   ἡ ζωή αὐτοῦ τοῦ θεληματάρη μοναχοῦ ἀπό τήν ζωή πού κάνει στόν κόσμο ἕνας ἐργένης ἐργάτης;  Ἐφ᾿ ὅσον δέν ὑπέταξε ἐξ ὁλοκλήρου τό θέλημά του σ᾿ ἕνα Γέροντα, ὁ ὁποῖος θά στέκεται ἀδελφικά καί πατρικά πάνω ἀπό τό κεφάλι του, πῶς εἶναι δυνατόν νά προοδεύση στήν ζωή τῆς μετανοίας καί στήν ταπείνωσι; Δέν γνωρίζομεν οἱ πάντες ὅτι πίσω ἀπό τά προσωπικά μας θελήματα, ὅταν ἀρνούμεθα νά τά κόψουμε ἐν Ὀνόματι τοῦ  Ἰησοῦ Χριστοῦ γιά τήν σωτηρία μας, κρύβονται ὅλα τά πάθη μέ κορυφαῖο τήν ὑπερηφάνεια;
    Πρώην κοινοβιάτης μοναχός καί νῦν σκητιώτης θεληματάρης μοῦ ἔλεγε κάποτε: "Ἀφ᾿ ὅτου ἔφυγα ἀπό τό Κοινόβιο, εἶμαι πολύ εὐέξαπτος καί πεισματάρης. Ὅλα τά ἔχω στό Κελλί μου....πέντε ὑποτακτικούς: Τήν ἠλεκτρική σκούπα, τό ψυγεῖο, τό πλυντήριο, τόν ὑπολογιστή καί τήν ἠλεκτρική κουζίνα, κι ὅμως χαρά δέν ἔχω στήν ζωή μου....".
    Ἄν σκεφθοῦμε ὅτι μόνο μία φορά διερχόμεθα ἀπ᾿αὐτήν τήν μάταιη ζωή, νομίζω, ὅτι θά πρέπει νά προβληματισθοῦμε σοβαρά, διά νά μή χάσουμε τούς ὡραίους κόπους μας, τούς ὁποίους ἁγιάζουν τά κατά Θεόν μοναχικά μας ἔργα.
    Στό βιβλίον "Βίοι Ἀθωνιτῶν τοῦ 19ου αἰῶνος διαβάζουμε ὅτι ἕνας ἱερομόναχος Καψαλιώτης, ἔμαθε ὅτι, γιά ν᾿ ἀποκτήση ἀρετήν θά πρέπει νά μπῆ σέ κοινόβιο καί νά  κόβη συνεχῶς τά θελήματά του μπροστά σ᾿ ὅλους τούς Πατέρες. Καί τ᾿ ἀποφάσισε. Μπῆκε στήν Μονή τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος. Καί ἐπιδόθηκε στόν συγκεκριμένο ἀγῶνα του. Τό ἀποτέλεσμα ἦτο ὅτι ἔφθασε σέ μεγάλα μέτρα ἀρετῆς καί εἶχε ὁσιακό θάνατο.
    Διατί λοιπόν, μερικοί ἀπό τούς νέους Ἀδελφούς μας, ἐγκατέλειψαν τόν ἔνδοξο ἀγῶνα τῆς ἐκκοπῆς τοῦ θελήματος καί τῆς ὑπακοῆς καί ἐπέστρεψαν τροπικά στήν ἐν τῶ κόσμῳ ζωήν κρυμμένοι ἔστω κἄπου μέσα στό δάσος ἤ στήν ἀπαράκλητη ἔρημο; Καί τί εἴδους καρπούς πνευματικούς θά τούς χαρίση τό δάσος καί ἡ ἔρημος, παρά μόνον ἀνθρώπινες παρηγοριές ἀπό τίς φυσικές ἐνατενίσεις τοῦ πελάγους καί τοῦ μυθώδους δασικοῦ μεγαλείου; Ἀφοῦ δέν θεραπεύθηκε ὁ παλαιός ἄνθρωπος τῆς ἁμαρτίας μέ τήν τριβή, τήν ἐξουδένωσι, τό "τσεκούρευμα" τῶν θελημάτων, γιατί νά τρέχωμεν στίς ἐπικίνδυνες ἀτραπούς, τίς ὁποῖες καί οἱ μεγάλοι ἀσκητές τίς ἐφοβοῦντο;
    Μέ τό παρόν ἄρθρο μου δέν ἐπιθυμῶ νά ψέξω κανέναν ἐν Χριστῶ Ἀδελφόν, καθ᾿ ὅσον ὅλους τούς ἀγαπῶ καί ἐπιθυμῶ νά τούς βλέπω προοδεύοντας. Καί ὁμολογῶ ἀνεπιφυλάκτως ὅτι ἡ ἰδική τους πρόοδος εἶναι καί γιά μένα καί γιά ὅλους μας ὑπόθεσις μεγίστης χαρᾶς καί ἀγαλλιάσεως.
    Ὅσοι διαβάσουν τό ἄρθρο ζητῶ νά μέ συγχωρήσουν. Δέν τό ἔγραψα ἀπό ἀλαζονεία, οὔτε ἀπό διάθεσι κριτικῆς καί σχολιασμοῦ,  ἀλλά ἀπό ἀγάπη καί καρδιακό πόνο διά τούς Ἀδελφούς μου ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι αὐτοεξορίζονται καί "αὐτοκτονοῦν", ἐφ᾿ ὅσον μέ τό μαχαίρι τῶν θελημάτων τους δυσκολεύουν τήν πνευματική προοδό τους καί ἴσως κόπτουν καί τήν πορεία τους πρός τόν οὐρανό.
    Ζητῶ νά εὔχωνται καί γιά ἐμᾶς, πού χάριτι Χριστοῦ ζοῦμε στό Κοινόβιο, γιά νά μή καταποντισθοῦμε μέσα στό λιμάνι.

Δαμασκηνός μοναχός Γρηγοριάτης








«Η ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ»
Ὁ ὀρθόδοξος μοναχός ἔχει νά ἐπιτελέση στήν γῆ μία ὑψηλή πνευματική ἀποστολή. Ἀποτελεῖ τό καύχημα καί τήν δόξα τῆς Ἐκκλησίας, χάρις στούς ἀσκητικούς του ἀγῶνες διά τῶν ὁποίων ἀγωνίζεται νά φθάση τήν ἀσώματη πολιτεία τῶν Ἀγγέλων. Γι᾿ αὐτό καί ἡ ζωή τοῦ μοναχοῦ λέγεται ἀγγελική, ἡ πολιτεία του ἰσάγγελη, τό μοναχικό του Σχῆμα Ἀγγελικό καί ἡ διακονία του ὅμοια μέ τήν διακονία τῶν Ἀσωμάτων Τάξεων: Ἡ ἀένναη δοξολογία τοῦ Θεοῦ καί ἡ ὑπακοή στά θεῖα προστάγματά Του. Ἡ πολιτεία του ἐξυφαίνεται ἐπί τῆς γῆς, ἀλλά ἔχει τάξιν ἐπουρανίων πραγμάτων.
Ἡ πολιτεία τοῦ μοναχοῦ δέν ὁμοιάζει καθόλου μέ τήν πολιτεία τοῦ ἐν τῶ κόσμῳ  Χριστιανοῦ. Μάλιστα οἱ κοσμικές ἐπιδιώξεις καί ἐπιτυχίες  του ἀποτελοῦν ἐμπόδια γιά τόν μοναχό στήν ἐξάσκησι τῶν μοναχικῶν του ἀρετῶν καί τήν κοινωνία του μέ τήν Ἁγία Τριάδα. Γιά παράδειγμα ἡ ἀπόκτησις πλούτου γιά τόν κοσμικό ἄνθρωπο εἶναι βασική του ἐπιδίωξις, ἡ ὁποία ἐνίοτε λαμβάνει πρωτεύουσα θέσι στά ἀνθρώπινα ἐνδιαφέροντά του, ἐνῶ γιά τόν μοναχό ἡ σχέσις μέ τό χρῆμα εἶναι ὀλέθρια ἀπασχόλησις, διότι τόν προσηλώνει στά ἐπίγεια, τόν ἑλκύει πρός τήν ἀπόλαυσιν κοσμικῶν ἡδονῶν καί τόν κάνει αὐτάρκη, πλεονέκτη καί αἰχμάλωτον ματαίων ἐνασχολήσεων.
Ἡ ἀπόκτησις κοσμικῆς δόξης καί περηφάνειας γιά μέν τόν κοσμικό Χριστιανό εἶναι θαυμαστή ἐπιτυχία καί καταξίωσίς του, γιά δέ τόν μοναχό εἶναι ἐπαναφορά του στό κόσμο, ἄν καί ζῆ στό μοναστήρι ἤ στό ἡσυχαστήριό του, μέ μόνη διαφορά τήν μοναχική του ἀμφίεσι. Δηλαδή, ὁ μοναχός πού δέν ἔβαλε στόχο νά ἀπαλλαγῆ ἀπό τίς κοσμικές μέριμνες, ἀλλά ἀφήνει τόν ἑαυτό του νά κυριεύεται καί νά σύρεται ἐδῶ καί ἐκεῖ μέ τίς κοσμικές συνήθειες, σημαίνει ὅτι οὐδέποτε θά γίνη μοναχός, καί μάλιστα θεοειδής καί θεωμένος.
Στά τελευταία χρόνια, ὅπου οἱ ἐπιτεύξεις τῆς τεχνολογίας καί τοῦ πολιτισμοῦ ἔφθασαν σέ δυσθεώρητα ὕψη, ἔχουν ἐπηρεάσει ἀρκετά καί τήν ζωή τοῦ συγχρόνου μοναχοῦ. Μᾶλλον θά ἔλεγα ὅτι ἔχουν διαβρώσει τήν ἠθικοπνευματική του ὑπόστασι, πρίν ἀκόμη ἔλθη γιά μοναχός στό μοναστήρι. Ἔτσι, ὄντας ἀπό τόν κόσμο τραυματισμένος καί  ἀπό τίς βολίδες τοῦ νοητοῦ ἐχθροῦ "μπαρουτοκαπνισμένος", ἔρχεται στό μοναστήρι ἤ σέ κάποια ἐρημιά γιά νά ἀρχίση γενικές ἐπισκευές.
Ἀλλά γνωρίζουμε τά "στραπατσαρισμένα" μετά ἀπό μετωπικές συγκρούσεις αὐτοκίνητα, τί εἴδους ἐπισκευές χρειάζονται καί ἐνίοτε ἀλλαγές ὁλοκλήρου τοῦ συστήματος τῆς λειτουργίας τους. Οἱ πνευματικές ἐπισκευές γιά ἕνα μοναχό δέν εἶναι καθόλου μία ἀλλαγή ἐξαρτημάτων. Δέν εἶναι μία εὔκολη καί ἡμερήσια ὑπόθεσις, ἀλλά μία πολυχρόνια ἀγωνιστική πορεία, ἡ ὁποία ἐνίοτε ἀγγίζει μέχρι τόν θάνατο, χωρίς ἀκόμη νά ἔχη ἐπέλθη ἡ πλήρης ἁρμονία τοῦ ἐσωτερικοῦ του κόσμου καί ἡ συμφιλίωσίς του μέ τόν Θεό, τόν συνάνθρωπο καί τόν ἑαυτό του.
Βασικοί στῦλοι ἐπάνω στούς ὁποίους θά ἠμπορέση ὁ νέος μοναχός νά στηριχθῆ γιά νά μή καταποντισθῆ στό λιμάνι εἶναι, κατά τήν σοφία τῶν παλαιῶν Γεροντάδων τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἡ ἀδιάκριτη ὑπακοή στόν Γέροντα καί ἡ καθαρά ἐξομολόγησις. Μέ τήν ὑπακοή κόβει τούς βλαστούς τῶν ἐγωϊστικῶν του θελημάτων, τά ὁποῖα φέρουν μέσα τους δαιμονική ἐπήρεια καί μέ τήν ἐξομολόγησι σκορπίζει τίς πλεκτάνες τοῦ σατανᾶ καί λαμβάνει τήν ἄφεσι τῶν ἁμαρτιῶν του.
Ὑπάρχουν ὅμως περιπτώσεις μοναχῶν οἱ ὁποῖοι ἐναυάγησαν ἀπό τά πρῶτα κιόλας βήματα τῆς μοναχικῆς τους πορείας. Πρίν εἰσέλθουν στίς τάξεις τοῦ μοναχισμοῦ, ἠσθάνοντο ἀπέραντη γοητεία βλέποντες ἐξωτερικά τήν τάξι τῶν Ἀκολουθιῶν τήν λιγυρόκορμη ἐμφάνισι τῶν μοναχῶν, τήν ἐκκωφαντική ἡσυχία τοῦ τόπου, τήν ἀπόκοσμη ἀφοσίωσί τους στόν κανόνα τῆς προσευχῆς καί τῆς μονώσεώς τους. Μπαίνοντας ὅμως μέσα στά νερά αὐτῆς τῆς πνευματικῆς κολυμβήθρας, κατάλαβαν ὅτι εἶναι πολύ δύσκολη ἡ κολύμβησις. Τά σωσίβια πού τούς προσφέρονται τά θεωροῦν περιττά καί πιστεύουν ὅτι θά φθάσουν ἐν ριπῆ ὀφθαλμοῦ στήν ἀπέναντι ὄχθη, στό ἀκύμαντο λιμάνι τῆς ἀπαθείας καί τῆς θεωρίας τοῦ ἀκτίστου φωτός μόνο μέ τό ἰσχυρό καί ἀνυπότακτο θέλημά τους. Ἔτσι τούς ἐδίδαξε ὁ κόσμος ὅτι τά πάντα κατακτῶνται μέ τό "΄εγώ" τοῦ ἀνθρώπου. Γι᾿ αὐτό καί ὁ πολιτισμός μας εἶναι ἀνθρωποκεντρικός, διότι ἐκθειάζει τίς ἀλλοπρόσαλλες καί ἀντιφατικές δυνάμεις τοῦ ἀνθρώπου καί τίς ἀπομακρύνει ἀπό τόν Παντοδύναμο Χριστό, ὁ Ὁποῖος μᾶς εἶπε ὅτι: "Χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν".
Ἀπ᾿ἐδῶ λοιπόν ἀρχίζει τό δρᾶμα τοῦ θεληματάρη  μοναχοῦ. Καί ἀπ᾿ἐδῶ θά καταλάβη ὁ ἀναγνώστης τήν ἔννοια τοῦ τίτλου: "Ἡ αὐτοκτονία τοῦ μοναχοῦ".
Εἶναι βέβαια παράξενος καί δυσνόητος ὁ τίτλος, ἀλλά γρήγορα θά γίνη κατανοητός. Ἡ σωματική αὐτοκτονία εἶναι, ὡς γνωστόν, ἡ βίαιη ἀφαίρεσις τῆς ζωῆς μας, τῆς ὁποία ὅμως Κύριος ζωῆς καί θανάτου εἶναι ὁ Χριστός μας. Ὁ αὐτόχειρας δείχνει μέ τήν πράξι του αὐτή ὅτι δέν ἔχει οὔτε Θεό, οὔτε προορισμό. Ἡ ζωή του γίνεται μαρτυρική διότι δέν γνώρισε τό ὄντως ἀγαθόν, πού ταυτίζεται μέ τόν χορηγόν τῆς ζωῆς μας, τόν Χριστόν. Ἀποβάλλει λοιπόν, τόν ἑαυτό του ἀπό τό σύνολον τῶν ἀνθρώπων, διότι δέν εἶδε στούς ἀνθρώπους τόν Χριστόν ἀλλά μόνο τόν διάβολον, τόν ὁποῖον πρωτύτερα φιλοξενοῦσε μέσα στήν κάμαρα τῆς ψυχῆς του. Ἡ αὐτοκτονία λοιπόν εἶναι ἀποτρόπαιη καί βλάσφημος πρᾶξις χωρισμοῦ ἀπό τόν Θεό, τόν πλησίον καί ἀπό τόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο πού τήν διαπράττει.
    Στήν πλαίσια τῆς μοναχικῆ ζωῆς ἡ αὐτοκτονία ἑνός μοναχοῦ δέν εἶναι βέβαια ἀφαίρεσις τῆς ζωῆς του, ἀλλά ἀπομάκρυνσις καί ἐδῶ ἀπό τόν Θεό, τόν πλησίον καί τόν ἴδιο τόν μοναχό. Καί πῶς φθάνει κανείς σ᾿ αὐτήν τήν καταδικαστική γιά τόν ἑαυτό του πρᾶξι; Ὅταν διαρρήξη τόν δεσμό πού τόν συγκρατεῖ μέ τόν Γέροντά του, πού εἶναι ὁ αἰώνιος νόμος τῆς ἐν Χριστῶ ὑπακοῆς καί ἐξομολογήσεως. Στόν κόσμο παρόμοιες πράξεις ταυτίζονται μέ τήν λέξι "ἀντάρτικο", πού σημαίνει τό ἴδιο πρᾶγμα, δηλαδή ἐπανάστασις, δυναμική ἀντίδρασις, ἀποχώρησις ἀπό τόν στίβο κι ἀπό τόν στόχο. Ἡ περίπτωσίς του μᾶς θυμίζει τόν νεώτερο γυιό τῆς Παραβολῆς τοῦ ἀσώτου, ὁ ὁποῖος ἐπῆρε "τό ἐπιβάλλον μέρος τῆς οὐσίας καί ἔφυγε εἰς χώραν μακράν...".
Αὐτό κάνει καί ὁ ἀσυμβίβαστος μέ τήν ὑπακοή πρός τόν Γέροντά του μοναχός. Σηκώνει ἐπάνω του αὐτό πού τοῦ ἀνήκει, δηλαδή τήν παράλογη ἐπιθυμία ἀγάπης τοῦ θελήματός του  καί φεύγει νά ζήση μόνος του, χωρίς περιορισμούς στίς ἀπαιτήσεις του, χωρίς ἀφεντικό νά τόν ὁρίζει καί τόν κατευθύνη. Ὁ ἐπαναστάτης μοναχός συμβουλεύεται πλέον τόν λογισμό του, τόν ὁποῖον δικαιολογεῖ πάντοτε μέ τόν ραντισμό τῆς ἑξῆς φράσεως:  "Ἔφυγα μέ τήν εὐλογία τοῦ Γέροντά μου". Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι δέν τοῦ ἔδωσε εὐλογία ὁ Γέροντάς του, ἀλλά τήν ὑπέκλεψε βιαίως. Στήν συνέχεια μονολογεῖ λέγοντας: "Δέν ἠμποροῦμε ὅλοι νά ζήσουμε στό Κοινόβιο...Λές καί στό Κοινόβιο ἀπαγορεύεται ἡ οἰκονομία τῶν ἀσθενῶν καί ἀδυνάτων μοναχῶν. Καί εἶναι γνωστή καί ἐδῶ ἡ θυμοσοφία τῶν ἁγιορειτῶν Γεροντάδων, ὅτι μέσα στό κοινόβιό του εἶχε ἕνα Γέροντα ὁ φυγάς μοναχός τώρα ἔχει δέκα γεροντάδες, στούς ὁποίους ὑποτάσσεται μέ χαρά καί μέ αὐτοθυσία !
Καί τώρα θά μέ ρωτήσετε: Ποιοί εἶναι αὐτοί οἱ Γεροντάδες;  Καινούργιοι γεροντάδες του εἶναι ὅλα τά διακονήματά του, στά ὁποῖα θέλει δέν θέλει τώρα ὑποτάσσεται σ᾿ αὐτά γιά νά ἠμπορέση νά ἐπιβιώση πλέον σάν κελλιώτης. Κι αὐτά εἶναι: Τό ἐργόχειρό του γιά τήν ἀπόκτησι χρημάτων, περιουσίας, σπιτικοῦ ἐξοπλισμοῦ κλπ. Εἶναι τό διακόνημα ὑποδοχῆς καί φιλοξενίας τῶν φίλων, συγγενῶν καί λοιπῶν ἐπισκεπτῶν. Εἶναι ἡ μέριμνα γιά τήν καλλιέργεια τῶν κήπων, ἡ φροντίδα παρασκευῆς φαγητῶν, ἡ περιποίησις τῶν ζώων ἤ ἡ συντήρησις τοῦ αὐτοκινήτου (ἐάν ὑπάρχουν), οἱ ἀτέλειωτες ἐπισκευές τοῦ Κελλίου του, ἡ ἀναζήτησις χρημάτων γιά κάλυψι βιαστικῶν ὑποθέσεών του, τά πολυήμερα ταξίδια στόν κόσμο γιά τήν πώλησι τοῦ ἐργοχείρου καί τήν ἀγορά ἀγαθῶν καί πρῶτων ὑλῶν γιά τό διακόνημα. Καί ἄλλοι πολλοί γεροντάδες, οἱ ὁποῖοι ὅλοι ζητοῦν τήν ὑπακοή καί τήν συνέπεια. Στό τέλος θά ἐμφανισθῆ σκυθρωπός καί ὁ γέροντας τῶν Ἀκολουθιῶν νά ζητήση τήν ὑπακοή του. Σ᾿ αὐτόν ὁ μοναχός δέν ἔχει πολύν χρόνον νά δαπανήση, διότι τόν πνίγουν οἱ ὑπακοές καί ἀπαιτήσεις ἄλλων γεροντάδων. Ἀλλά γιά νά κλείση τό στόμα κι αὐτοῦ τοῦ γέροντα, μπαίνει στό ἐκκλησάκι του ἤ ἀπό τό δωματιό του καί διαβάζει ἐν συντομία μερικές εὐχές γιά νά ἀναπαύση τόν λογισμό του ὅτι ἐπετέλεσε καί τήν πρωϊνή ἤ τήν βραδυνή Ἀκολουθία του.
Ἀλλιῶς βέβαια ἔχουν τά πράγματα ὅταν ὁ μοναχός πάρη τήν εὐλογία τοῦ Γέροντά του μέ σκοπό νά ἀσκηθῆ σέ μεγαλύτερες βαθμίδες καί νά ἀποκτήση πλουσιώτερα τήν Θεία Χάρι. Τέτοια εὐλογία ὅμως εἶναι σπάνιο φαινόμενο στήν ἐποχή μας. Ὅταν κάποτε ἐζήτησα ἀπό κάποιον θεοφόρο Γέροντα καί Καθηγούμενο Ἱερᾶς Μονῆς, ἐάν ἔχω τήν εὐλογία του νά ἐξέλθω εἰς τά ὅρια τῆς Μονῆς μου γιά μιά ὑψηλότερη ἡσυχαστική ζωή, ἐκεῖνος μέ ρώτησε:
-΅Εχεις δάκρυα μετανοίας καθημερινά; Τοῦ ἀπήντησα:
-Ὄχι.
-Τότε νά μή φύγης ἀπό τό Κοινόβιο, διότι θά σέ πολεμήση ὁ λογισμός τῆς κενοδοξίας.
Ἄλλοτε μετέβην σέ κάποια Ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί συνωμίλησα μέ κάποιον μοναχόν, ὁ ὁποῖος, ὅπως μοῦ εἶπε, ὑπέκλεψε βιαίως τήν εὐλογία τοῦ Γέροντά του καί βρέθηκε ξαφνικά ἀσκητής. Εἶχε μετανοήσει πικρά διότι ἐξῆλθε τῆς κοινοβιακῆς ζωῆς καί θά ἐπέστρεφε πάλι, ἐάν δέν τόν εἶχε δεμένον τό Κελλί του, γιά τήν ἐπισκευή τοῦ ὁποίου εἶχε δαπανήσει ἄφθονα χρήματα.
Ἄλλοτε πάλι βρέθηκα γιά λόγους ὑπακοῆς στήν Δάφνη δύο φορές σέ διάστημα δύο ἑβδομάδων. Καί στίς δύο φορές ἐξήρχετο ἀπό τό καράβι ἕνας μοναχός. Φαινόταν ἀπό τήν ἐνδυμασία του καί τούς ντορβάδες του ὅτι κατοικοῦσε σέ κάποια Σκήτη. Ὅταν κάθησε κουρασμένος σ᾿ἕνα πεζούλι τῆς Δάφνης, μόλις ἐπιστρέψας ἀπό τόν κόσμο τόν πλησίασα. Συνωμίλησα ἀρκετά μαζί του. Μεταξύ μας διαμείφθηκε ὁ παρακάτω διάλογος:
-Πάτερ, φαίνεσθε κουρασμένος. Εἴσασταν ἡμέρες στόν κόσμο;
-Ναί, μία ἑβδομάδα.
-Πόσο κουράζεσθε ἐσεῖς οἱ Κελλιῶτες γιά τήν ἀντιμετώπισι τῶν πολλαπλῶν σας προβλημάτων!
.....................
Σᾶς καταλαβαίνω διότι σᾶς εἶχα ἰδῆ καί πρίν ἀπό δύο ἑβδομάδες νά ἔρχεσθε πάλι ἀπό τόν κόσμο.
Πηγαίνω νά πωλήσω τό ἐργόχειρό μου καί πραγματικά μέ τρώγει ὁ κόσμος.
-Καί πῶς, μετά ἀπ᾿ αὐτές τίς συχνές ἐξόδους στόν κόσμο, ἠμπορεῖτε, Πάτερ, νά συγκεντρώνεσθε στήν προσευχή καί στήν μοναχική σας Ἀκολουθία στό Κελλί σας;
-Τί νᾶς σοῦ εἰπῶ, Πάτερ μου, κάθε φορά πού φθάνω στήν πόρτα τοῦ Κελλιοῦ μου μία ἄλλη δύναμις μέ σπρώχνει νά φύγω καί πάλι. Γι᾿ αὐτό καί βρίσκομαι συχνά στούς δρόμους.
Ἔφυγα συλλογισμένος....
Ξεκινᾶμε ὅλοι μας, ἐγκαταλείποντες τά ἐγκόσμια μ᾿ ἕνα νεανικό ἐνθουσιασμό μέχρι τά Ἰμαλάϊα. Ἐδῶ ὅμως, μετά τά πρῶτα ὑψοποιά σκιρτήματα τῆς Θείας Χάριτος, οἱ περισσότεροι ὑφιστάμεθα πνευματικούς ἐσωτερικούς κραδασμούς. Ἡ πρώτη Χάρις φυγαδεύεται, Ὁ Κανόνας τῆς προσευχῆς συνοδεύεται ἀπό ὀκνηρίαν καί ἀδιαφορίαν. Οἱ ἀπαιτήσεις τῆς γαστρός γίνονται παράλογες, ἡ φοίτησις στίς καθημερινές Ἀκολουθίες γίνεται ἀραιά καί ἐνίοτε περιορίζεται τό Σαββατοκύριακο, ἡ συχνή θεία Κοινωνία γίνεται σέ μερικούς μία εὐσεβής συνήθεια, ἐνῶ ἡ νηστεία συνεχῶς περικόπτεται διά λόγους σωματικῆς καχεξίας, ἀσθενειῶν, ὑπερκοπώσεως καί ἄλλων αἰτιῶν, πού ἐμφανίζονται μπροστά μας καί ἀπαιτοῦν κατάλυσιν, διά νά μή ἐπέλθη φοβερά ἐξάντλησις καί ἄδοξος πτῶσις στό πεδίον τῆς μάχης......
    Ἔχει δοθῆ ἡ ἀντίληψις ὅτι μοναχός εἶναι ἐκεῖνος πού ζῆ μόνος του. Τακτοποιεῖ μέ προσωπικές του φροντίδες καί ἀποφάσεις τά τῆς ζωῆς του. Δέν θέλει νά  ἔχη Γέροντα στό κεφάλι του, ὥστε νά χρησιμοποιῆ ἐλεύθερα τόν χρόνον του σύμφωνα μέ τό θέλημά του. Ταυτόχρονα διά νά ἀναπαύση τόν λογισμό του ἔχει καί κάποιον, πού τόν ὀνομάζει Γέροντα καί τόν ἐπισκέπτεται, ὅταν πρόκειται νά ἐξομολογηθῆ καί νά κοινωνήση. Ἀλλά σέ τί διαφέρει   ἡ ζωή αὐτοῦ τοῦ θεληματάρη μοναχοῦ ἀπό τήν ζωή πού κάνει στόν κόσμο ἕνας ἐργένης ἐργάτης;  Ἐφ᾿ ὅσον δέν ὑπέταξε ἐξ ὁλοκλήρου τό θέλημά του σ᾿ ἕνα Γέροντα, ὁ ὁποῖος θά στέκεται ἀδελφικά καί πατρικά πάνω ἀπό τό κεφάλι του, πῶς εἶναι δυνατόν νά προοδεύση στήν ζωή τῆς μετανοίας καί στήν ταπείνωσι; Δέν γνωρίζομεν οἱ πάντες ὅτι πίσω ἀπό τά προσωπικά μας θελήματα, ὅταν ἀρνούμεθα νά τά κόψουμε ἐν Ὀνόματι τοῦ  Ἰησοῦ Χριστοῦ γιά τήν σωτηρία μας, κρύβονται ὅλα τά πάθη μέ κορυφαῖο τήν ὑπερηφάνεια;
    Πρώην κοινοβιάτης μοναχός καί νῦν σκητιώτης θεληματάρης μοῦ ἔλεγε κάποτε: "Ἀφ᾿ ὅτου ἔφυγα ἀπό τό Κοινόβιο, εἶμαι πολύ εὐέξαπτος καί πεισματάρης. Ὅλα τά ἔχω στό Κελλί μου....πέντε ὑποτακτικούς: Τήν ἠλεκτρική σκούπα, τό ψυγεῖο, τό πλυντήριο, τόν ὑπολογιστή καί τήν ἠλεκτρική κουζίνα, κι ὅμως χαρά δέν ἔχω στήν ζωή μου....".
    Ἄν σκεφθοῦμε ὅτι μόνο μία φορά διερχόμεθα ἀπ᾿αὐτήν τήν μάταιη ζωή, νομίζω, ὅτι θά πρέπει νά προβληματισθοῦμε σοβαρά, διά νά μή χάσουμε τούς ὡραίους κόπους μας, τούς ὁποίους ἁγιάζουν τά κατά Θεόν μοναχικά μας ἔργα.
    Στό βιβλίον "Βίοι Ἀθωνιτῶν τοῦ 19ου αἰῶνος διαβάζουμε ὅτι ἕνας ἱερομόναχος Καψαλιώτης, ἔμαθε ὅτι, γιά ν᾿ ἀποκτήση ἀρετήν θά πρέπει νά μπῆ σέ κοινόβιο καί νά  κόβη συνεχῶς τά θελήματά του μπροστά σ᾿ ὅλους τούς Πατέρες. Καί τ᾿ ἀποφάσισε. Μπῆκε στήν Μονή τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος. Καί ἐπιδόθηκε στόν συγκεκριμένο ἀγῶνα του. Τό ἀποτέλεσμα ἦτο ὅτι ἔφθασε σέ μεγάλα μέτρα ἀρετῆς καί εἶχε ὁσιακό θάνατο.
    Διατί λοιπόν, μερικοί ἀπό τούς νέους Ἀδελφούς μας, ἐγκατέλειψαν τόν ἔνδοξο ἀγῶνα τῆς ἐκκοπῆς τοῦ θελήματος καί τῆς ὑπακοῆς καί ἐπέστρεψαν τροπικά στήν ἐν τῶ κόσμῳ ζωήν κρυμμένοι ἔστω κἄπου μέσα στό δάσος ἤ στήν ἀπαράκλητη ἔρημο; Καί τί εἴδους καρπούς πνευματικούς θά τούς χαρίση τό δάσος καί ἡ ἔρημος, παρά μόνον ἀνθρώπινες παρηγοριές ἀπό τίς φυσικές ἐνατενίσεις τοῦ πελάγους καί τοῦ μυθώδους δασικοῦ μεγαλείου; Ἀφοῦ δέν θεραπεύθηκε ὁ παλαιός ἄνθρωπος τῆς ἁμαρτίας μέ τήν τριβή, τήν ἐξουδένωσι, τό "τσεκούρευμα" τῶν θελημάτων, γιατί νά τρέχωμεν στίς ἐπικίνδυνες ἀτραπούς, τίς ὁποῖες καί οἱ μεγάλοι ἀσκητές τίς ἐφοβοῦντο;
    Μέ τό παρόν ἄρθρο μου δέν ἐπιθυμῶ νά ψέξω κανέναν ἐν Χριστῶ Ἀδελφόν, καθ᾿ ὅσον ὅλους τούς ἀγαπῶ καί ἐπιθυμῶ νά τούς βλέπω προοδεύοντας. Καί ὁμολογῶ ἀνεπιφυλάκτως ὅτι ἡ ἰδική τους πρόοδος εἶναι καί γιά μένα καί γιά ὅλους μας ὑπόθεσις μεγίστης χαρᾶς καί ἀγαλλιάσεως.
    Ὅσοι διαβάσουν τό ἄρθρο ζητῶ νά μέ συγχωρήσουν. Δέν τό ἔγραψα ἀπό ἀλαζονεία, οὔτε ἀπό διάθεσι κριτικῆς καί σχολιασμοῦ,  ἀλλά ἀπό ἀγάπη καί καρδιακό πόνο διά τούς Ἀδελφούς μου ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι αὐτοεξορίζονται καί "αὐτοκτονοῦν", ἐφ᾿ ὅσον μέ τό μαχαίρι τῶν θελημάτων τους δυσκολεύουν τήν πνευματική προοδό τους καί ἴσως κόπτουν καί τήν πορεία τους πρός τόν οὐρανό.
    Ζητῶ νά εὔχωνται καί γιά ἐμᾶς, πού χάριτι Χριστοῦ ζοῦμε στό Κοινόβιο, γιά νά μή καταποντισθοῦμε μέσα στό λιμάνι.

Δαμασκηνός μοναχός Γρηγοριάτης